ΚΥΡΙΑΚΗ
“ΜΕΤΑ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ”

Θέμα Λειτουργικού Κηρύγματος: “Το μεγάλο μας λάθος”

ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΟ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑ ΚΥΡΙΑΚΗΣ “ΜΕΤΑ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ”
Μαρκ. 8,34 – 9,1

ΚΕΙΜΕΝΟ

34 Καὶ προσκαλεσάμενος τὸν ὄχλον σὺν τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ εἶπεν αὐτοῖς· ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἀκολουθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτὸν καὶ ἀράτω τὸν σταυρὸν αὐτοῦ, καὶ ἀκολουθείτω μοι. 35 ὃς γὰρ ἂν θέλῃ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ σῶσαι, ἀπολέσει αὐτήν· ὃς δ’ ἂν ἀπολέσῃ τὴν ἑαυτοῦ ψυχὴν ἕνεκεν ἐμοῦ καὶ τοῦ εὐαγγελίου οὗτος σώσει αὐτήν. 36 τί γὰρ ὠφελήσει ἄνθρωπον ἐὰν κερδήσῃ τὸν κόσμον ὅλον, καὶ ζημιωθῇ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ; 37 ἢ τί δώσει ἄνθρωπος ἀντάλλαγμα τῆς ψυχῆς αὐτοῦ; 38 ὃς γὰρ ἐὰν ἐπαισχυνθῇ με καὶ τοὺς ἐμοὺς λόγους ἐν τῇ γενεᾷ ταύτῃ τῇ μοιχαλίδι καὶ ἁμαρτωλῷ, καὶ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐπαισχυνθήσεται αὐτὸν ὅταν ἔλθῃ ἐν τῇ δόξῃ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ μετὰ τῶν ἀγγέλων τῶν ἁγίων.

1 ΚΑΙ ἔλεγεν αὐτοῖς· ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι εἰσί τινες τῶν ὧδε ἑστηκότων, οἵτινες οὐ μὴ γεύσωνται θανάτου ἕως ἂν ἴδωσι τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ ἐληλυθυῖαν ἐν δυνάμει.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

34Ύστερα, αφού κάλεσε κοντά του τον κόσμο μαζί με τους μαθητές του, τους είπε: “Όποιος θέλει να με ακολουθεί, ας απαρνηθεί τον εαυτό του κι ας σηκώσει το σταυρό του και ας με ακολουθεί. 35Γιατί, όποιος θέλει να σώσει τη ζωή του, θα τη χάσει, κι όποιος χάσει τη ζωή του για χάρη δική μου και του Eυαγγελίου, αυτός θα τη σώσει. 36ʼλλωστε, τι θα ωφελήσει τον άνθρωπο αν κερδίσει τον κόσμο ολόκληρο, αλλά χάσει τη ζωή του; 37Ή τι θα δώσει ο άνθρωπος σαν αντάλλαγμα για τη ζωή του; 38Όποιος, λοιπόν, ντραπεί για μένα και για τη διδαχή μου στη γενιά τούτη τη μοιχαλίδα κι αμαρτωλή, και ο Γιος του Aνθρώπου θα ντραπεί γι΄ αυτόν όταν έρθει περιβλημένος με τη δόξα του Πατέρα του, μαζί με τους αγίους αγγέλους.  

   1Tους έλεγε ακόμα: “Πραγματικά, σας λέω, υπάρχουν μερικοί απ΄ αυτούς που στέκονται εδώ, οι οποίοι δε θα γευτούν θάνατο, ώσπου να δουν τη βασιλεία του Θεού να έχει έρθει με δύναμη”.

Κυριακή, 21 Σεπτεμβρίου 2025

ΚΥΡΙΑΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ, Μαρκ. 8,34 – 9,1

Το μεγάλο μας λάθος.

Δεν ξέρω αν έχετε προσέξει, κι αν δεν το έχετε προσέξει, προσέξτε το τώρα, σε αυτά που θα μας πει ο Κύριος. Κάνουμε ένα μεγάλο, πολύ μεγάλο λάθος, στην εποχή μας. Μας έχει παρασύρει ο πολιτισμός, οι ανέσεις, οι ευκολίες, και μας παρασύρει σε ένα πολύ βασικό και ουσιωδέστατο λάθος. Μπορεί “Παναγίτσες” να είμαστε, μπορεί καλά παιδάκια να είμαστε, μπορεί να πηγαίνουμε εκκλησία, μπορεί να εξομολογούμεθα, μπορεί, μπορεί, μπορεί… Αλλά μου φαίνεται μας έχει ξεφύγει όλους, όλους. Κάτι πολύ βασικό από τα λόγια του Θεού.

Να σας πω κάτι; Σήμερα είπα πώς θα κοινωνούν οι μαμάδες τα παιδάκια. Ε, κάποια μαμά δεν το ‘κανε αυτό που είπα. Τι σημαίνει αυτό; Αυτό που λέει ο Κύριος στην Αγία Γραφή, στο Ευαγγέλιο, το σημερινό. Ο λόγος του παπά με πετραχήλι, είναι λόγος Θεού. Να φοβάστε όταν μιλάει ο παπάς και έχει πετραχήλι. Το αν θα πει ανοησίες ή οτιδήποτε άλλο, δικό του θέμα. Δικό του θέμα. Γιατί σε μένα μιλάει ο Θεός και εγώ σαν μεγάφωνο, αυτό είναι το μικρόφωνο που έχω μπροστά μου, εδώ μιλάει ο Θεός και εγώ είμαι το μεγάφωνο που είμαι απ’ έξω, και πρέπει να μεταφέρω το μήνυμα που μου δίνει ο Θεός, όχι ο εαυτός μου. Εμείς, όμως, κάνουμε τεράστιο λάθος και θα το δείτε.

Τι λέει σήμερα η Αγία Γραφή, μέσα στα πολλά που λέει: «Ως γαρ αν επαισχυνθεί, επαισχυνθεί με και τους εμούς λόγους, εν τη γενεά ταύτη τη μοιχαλίδι και αμαρτωλώ, κι εγώ θα τον αρνηθώ και θα τον επαισχυνθώ στη Βασίλεια». Προσέξτε, βάζει ένα ρήμα: “επαισχύνομαι, επαισχυνθεί“.Τι θα πει “επαισχυνθεί“;

Για βάλτε το “αισχύνομαι“. Υπάρχουν στην Αρχαία Ελληνική τρεις λέξεις. Στην Αρχαία Ελληνική. Αισχύνομαι, αιδούμαι, εντρέπομαι. Εμείς τι κάναμε οι έξυπνοι στη Νέα Ελληνική; Τρεις λέξεις θα έχουμε; Μια, ντρέπομαι. Και τελείωσε.

Αισχύνομαι=ντρέπομαι.

Αιδούμαι=ντρέπομαι.

Εντρέπομαι=ντρέπομαι.

Είμαστε πιο έξυπνοι απ΄ τους αρχαίους Έλληνες. Το έχω αναλύσει κι άλλη φορά. Αλλά εν-τρέπομαι, στρέφομαι μέσα μου, έκανα μία αταξία και γυρίζω μέσα μου και σκέφτομαι γιατί το ‘κανα. Σκέφτομαι, φιλοσοφώ.

Αιδούμαι, αιδώς. Έκανα μία αταξία. Τι θα πουν όλοι οι άλλοι που με βλέπουν εμένα, τον πατέρα Νικηφόρο, να κάνω αυτήν την αταξία; Τι θα πουν; «Πω πω! Τι κάνει ο πατήρ Νικηφόρος;»

Αισχύνομαι, τι είναι αυτό; Έκανα μία αταξία. Άρα, τι κάνω; Προσβάλλω τον εαυτό μου, κάνω ζημιά στον εαυτό μου. Δεν είμαι αυτός. Γιατί εκφράζομαι έτσι; Κι αν συνεχίσω να εκφράζομαι έτσι, θα γίνω ένας άλλος άνθρωπος. Άρα, λοιπόν, το αισχύνομαι σημαίνει: προκαλώ βλάβη στον εαυτό μου. Δεν το ερμηνεύω εγώ. Αν πάτε στα λεξικά, δε θα βρείτε αυτήν την ερμηνεία  άνετα. Θα δυσκολευτείτε να τη βρείτε.  Το λέει η Αγία Γραφή, γιατί ό,τι λέω, δεν είναι δικό μου, της Αγίας Γραφής.

Θα έλεγα κάποιον φιλόλογο, που θα με ‘λεγε: «Ε, εντάξει, το ίδιο είναι». Όχι, δεν είναι το ίδιο, γιατί έχει στους “Κριτές”, ένα περιστατικό που η Δεββώρα με τον Βαράκ έκαναν έναν ύμνο, γιατί νίκησαν τον εχθρό. Και μέσα στον ύμνο αυτόν, αναφέρουν τα περιστατικά της επέμβασης του Θεού και της σωτηρίας των ανθρώπων. Και σε κάποιο σημείο λέει ότι: «Η μάνα του Σισάρα, του Βασιλέως, ανέκυπτε, έσκυβε από το παράθυρο και κοιτούσε προς τον δρόμο, αλλά δεν έβλεπε τον γιο της να ‘ρχεται» (Κριτ.ε΄28). Γιατί; Προσέξτε! Ησχύνετο. «Ησχύνοντο οι πόδες του άρματος αυτού». Τι θα πούμε: «Ντρεπόταν τα πόδια του άρματος»; Άντε, μεταφράστε. Άμα το “αισχύνομαι” σημαίνει ντρέπομαι, μεταφράστε εδώ πέρα. Οι έξυπνοι φιλόλογοι που τα αλλάζουν όλα. Τα αλλάζουν οι σύγχρονοι. «Ντρεπόταν το άρμα αυτού»; Όχι. «Ησχύνοντο οι πόδες του άρματος αυτού». Ένα άρμα έχει πόδια; Έχει. Τις ρόδες και τα άλογα που το σέρνουν. Άρα, λοιπόν, έπαθε κάποια ζημιά, κάποια βλάβη. Αυτό που σας είπα προηγουμένως:

αισχύνομαι = Παθαίνω βλάβη εγώ, ζημιά στον εαυτό μου.

Άρα, λοιπόν…Για ελάτε τώρα εδώ, να δούμε το χωρίο που λέει: «Όποιος με αισχύνεται». Δηλαδή, μου προκαλεί ζημιά, στο πρόσωπο μου προκαλεί ζημιά. Τι ζημιά; Όταν λέμε: «Δεν υπάρχει Θεός», απλό είναι; Όταν λέμε: «Δεν υπάρχει άλλη ζωή», απλό είναι; Όταν λέμε: «Πού είναι ο Θεός; Δε βλέπει;» Είναι ή δεν είναι προσβολή στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού; Όταν παθαίνουμε κάτι και βλασφημούμε το πρόσωπο του Κυρίου, τι είναι αυτό, απλό είναι; Αυτό θα πει:

«όποιος με προκαλεί ζημιά» = «όποιος επαισχύνεται με».

Αλλά λέει κανείς, γιατί προσθέτει και τους λόγους μου; Όταν κάνω ζημιά σε έναν άνθρωπο και δεν τον δέχομαι, δε δέχομαι και τα λόγια του. Όταν δέχομαι τα λόγια του, δέχομαι και τον ίδιο. Γιατί κάνει αυτή τη διάκριση;

Αγαπητοί μου, δυο κινήσεις έχουμε στη ζωή μας να κάνουμε. Η μία κίνησις είναι η πνευματική μας σχέση με τον Θεό. Πνευματική σχέση. Σε αυτό είμαστε, λίγο πολύ, όλοι καλά. Μην κλέψω, μη φονεύσω, μην ψευδομαρτυρήσω, μη μοιχεύσω. Η πνευματική μας σχέση με το κατ’ εικόνα; Γιατί θα πει ο Θεός: «Εγώ μοιχεύω, εγώ κλέβω; Αφού είσαι εικόνα μου, εσύ γιατί κλέβεις; Εσύ γιατί θυμώνεις; Γιατί κρατάς κακία; Γιατί δεν έχεις αγάπη;»  Άρα είναι προσβολή στα λόγια του Θεού, στην πνευματική μας σχέση με τον Θεό.

Υπάρχει, όμως, και η φυσική μας σχέση με τον Θεό. Εδώ κάνουμε τα λάθη μας όλοι. Γι’ αυτό και καταστρέφεται η κοινωνία μας. Εδώ κάνουμε τεράστιο λάθος όλοι μας. Για πάμε λίγο, λέει: «τους λόγους Μου». Πρώτος, πρώτος λόγος του Θεού, για τον άνθρωπο, ποιος ήτανε; «Να φυλάμε τον Παράδεισο και να εργαζόμαστε»  (Γεν.β΄15). Το πρώτο το κάνουμε. Φυλάμε. Ναι, Παράδεισος είναι ο Ιησούς Χριστός και το θέλημά Του. Δεν κλέβω, δεν, δεν, δεν, αυτά…  Ο νόμος Του, η πνευματική σχέση.

Εργαζόμαστε; Εργαζόμαστε στον Παράδεισο, αυτόν στον οποίο ξεπέσαμε και μας τον έκανε Παράδεισο ο Θεός, δια της Εκκλησίας; Εργαζόμαστε; Δεν εννοώ την εργασία τη βιοποριστική. Δεν εννοώ την εργασία το να νηστέψω, ναι. Το να κάνω μετάνοιες. Ναι, ναι. Όχι. Εργασία είναι η φυσική σχέση με το πρόσωπο του Ιησού Χριστού. Η φυσική σχέση. Ποια είναι αυτή η φυσική σχέση. Όταν υπακούω στον Θεό και κάνω το πνευματικό μέρος, σημαίνει ότι και Τον αγαπώ. Έτσι; Όταν αγαπώ κάποιον και με προσκαλεί, του γυρνάω την πλάτη; Του γυρνάω την πλάτη; Ούτε τον έβρισα, ούτε τον είπα τίποτα, τίποτα, τίποτα. Του γυρνάω την πλάτη; Ή τρέχω; Με καλεί και τρέχω κοντά Του, αυτή είναι η φυσική σχέση.

Λέει ο Κύριος, ένα παράδειγμα:

–Σας καλώ στο δείπνο. Σας καλώ στο δείπνο, δε λέει, την παραβολή του δείπνου; Έρχεστε στο δείπνο;

–Όχι, εγώ παντρεύτηκα.

–Εγώ έχω ζώα, πάω να τα βοσκήσω.

Και έρχονται οι αρρώστιες και μας τα παίρνει όλα, και μετά κλαίμε και οδυρόμαστε. Έρχονται οι πλημμύρες και μας τα καταστρέφουν όλα. Ενώ την Κυριακή το πρωί, που μας φωνάζει ο Κύριος:

–Έλα παιδί μου, Εγώ είμαι εδώ, Σταυρωμένος. Χύνω το αίμα για σένα, πού πας εσύ;

–Α, έχω δουλειά στο χωράφι.

–Πήγαινε. Πήγαινε, αλλά θα χάσεις αυτά που έχεις να κερδίσεις.

«Μετά φόβου Θεού, πίστεως και αγάπης, προσέλθετε». Καλεί ο Θεός: «Ελάτε. Ελάτε». «Μετά φόβου Θεού, πίστεως και αγάπης». Φόβο Θεού. Γι’ αυτό είπα προηγουμένως: «Προσέχετε πως κοινωνούμε». «Φόβο Θεού», αυτό θα πει φόβο Θεού. «Σε αγαπώ και δε θέλω να σε πικράνω», αυτό θα πει φόβος. Όχι τρόμος, αυτά είναι για άλλους. Φόβος: «Σε αγαπώ, και δε θέλω να σε πικράνω». Κάνουμε αυτή την κίνηση; Πορευόμαστε; Τον Παράδεισο τον δουλεύουμε;

Για να ρωτήσω, τον δουλεύουμε τον Παράδεισο; Παράδεισος είναι και αυτά που φοράω, όλα όσα με περιβάλλουν, Παράδεισος είναι. Μαθαίνουμε τα παιδιά μας να ράβουνε κουμπιά; Δουλειά είναι αυτό. Δουλειά είναι. Μαθαίνουμε τα παιδιά μας, και τον εαυτό μας, να σιδερώνουμε; Όχι. Η μόδα τα έκανε όλα χύμα. Χύμα παντελόνια, χύμα πουκάμισα, χύμα έτσι όλα,  για να μην καθόμαστε και σιδερώνουμε. «Τώρα έχει και ζέστη, έχει χίλια δυο». Πού είναι τα παντελόνια εκείνα, τα οποία έχουν τσάκιση, σαν το ξυράφι, να σε κόψουν, να το πω έτσι. Όχι, χύμα. Έτσι, δε χρειάζεται πολλά.

Γιατί, ξέρουν τα παιδιά μας να πλένουν πιάτα; Εργασία είναι που τη θέλει ο Θεός, εργασία του Παραδείσου, εντολή: «Εργάζεστε, εργάζεστε». Πού εργάζονται τα παιδιά μας; Στο μπάσκετ, στα μπαλέτα, στο από δω και στο από κει; Και αυτό δεν είναι εργασία, αυτό είναι ψυχαγωγία. Εργάζεται το παιδί μας; Η κοπέλα ξέρει να μαγειρεύει και το αγόρι ξέρει να μαγειρεύει;

Όταν ήμουν παιδί, εμάς έτσι μας μάθαιναν, έτσι μεγαλώσαμε. Γι’ αυτό και γίναμε κληρικοί, γι’ αυτό και στην εποχή μας δε γίνονται κληρικοί. Γι’ αυτό δε γίνονται, γιατί δεν έμαθαν να δουλεύουν. Παιδί ήμουνα, έκτη δημοτικού κάπου εκεί, και σκούπιζα το πεζοδρόμιο του σπιτιού μου, και περνά ένας κύριος -έξυπνος-:

–Καλά, η μάνα σου δεν έχει κορίτσι για να σκουπίσει την αυλή, εσύ σκουπίζεις;

-Να σε ρωτήσω, του λέω, εσύ τώρα που θα πας στο μαγαζί, έχεις υπηρέτρια και σκουπίζεις το πεζοδρόμιο του μαγαζιού σου; Όχι. Το σκουπίζεις εσύ. Άρα, λοιπόν, εμένα γιατί με κατηγορείς;

Έσκυψε το κεφάλι και έφυγε.

Γιατί μοιράζουμε τις δουλειές; Αυτές είναι γυναικείες δουλειές, και αυτές είναι αγορίστικες δουλειές. Υπάρχει στην Αγία Γραφή, Αγία Γραφή για κορίτσια και Αγία Γραφή για αγόρια; Όχι.

Να σας πω κι ένα μυστικό; Το ότι έφτιαξα αυτήν τη στολή στη Φιλαρμονική, την έφτιαξα μόνο και μόνο για να δω ποιοι εργάζονται και ποιοι είναι τεμπέληδες. Συγγνώμη για την έκφραση. Από πού; Πώς τα έχω τα μανίκια; Με πλισέδες. Πολλές ραβδώσεις. Έτσι δε λέγεται; Πλισέ λέγεται. Όταν το χέρι το κάνεις έτσι, αυτό από τη ζέστη, από τον ιδρώτα, χαλάει. Η τσάκιση. Πας στο σπίτι να το ξανασιδερώσεις; Πας να το ξανασιδερώσεις; Να το κάνεις όπως ήταν, ή το αφήνεις έτσι χύμα; Σαν ένα τσουβάλι που το κουβαλάς, σαν μια φούστα που τη φοράς στο χέρι, να το πω έτσι. Καταλαβαίνετε.

Όταν λειτουργούσα με τον μακαριστό Θεολόγο, φορούσε μια στολή, η οποία ήταν πάρα πολύ ωραία, αλλά τσαλάκωνε. Και μόλις τελειώναμε την Θεία Λειτουργία, αμέσως πήγαινα και τη σιδέρωνα. Αν δε με είχε μάθει η μάνα μου να σιδερώνω, ποιος θα το ‘κανε; Ποιος; Μάθαμε… Χμ!

Να σας πω ένα αστείο; Χειροτονήθηκε ένας ιερέας. Όχι εδώ, σε άλλη Μητρόπολη. Και μου λέει ο Επίσκοπος: «Πήγαινε στην πρώτη Θεία Λειτουργία να τον βοηθήσεις». Και πάω στην πρώτη Θεία Λειτουργία να τον βοηθήσω. Και όταν ήρθε η ώρα να κάνουμε Μεγάλη Είσοδο, και έπρεπε να δέσει στην πλάτη τον Αέρα, γυρίζει και μου λέει:

-Μπορείς να μου το δέσεις;

28 χρονών άντρας.

-Καλά, του λέω, δεν ξέρεις να δέσεις, να κάνεις ένα φιόγκο;

Δεν του το ‘μαθε.  Αθηναίος. Συγνώμη για την έκφραση. Πολυτελείας πράγματα.

Ένας άλλος μου λέει:

-Πάτερ, μου λύθηκε το κορδόνι, πώς θα βγω έξω;

-Δέσ’ το.

-Δεν ξέρω.

-Δεν ξέρεις να δένεις το κορδόνι σου;

-Ε, δεν ξέρω.

Αφού παίρνουμε παπούτσια έτοιμα, τεμπέλικα παπούτσια, κρατς, κρατς, κρατς. Φερμουάρ εδώ, κρατς εκεί, κρατς το ένα, κρατς το άλλο. Και μετά έρχεται η ζωή μας και γίνεται κρατς. Σακατεύεται. Είδατε;

Για ψάξτε λιγάκι να δείτε τα παιδιά σας. Τώρα, τώρα τα παιδιά σας. Ξέρουν να κεντούν; Τι κάναν όλο το καλοκαίρι; Τι κάναν όλο το καλοκαίρι; Με ένα κινητό στο χέρι; Ξέρουν να κεντούν, ξέρουν να πλέκουν; Αγόρια και κορίτσια, όλοι τους. Ξέρουν να σπάνε αβγά για να κάνουν ομελέτα; Ξέρουν, να σπάσουν μόνο το αβγό για να κάνουν ομελέτα.

Μου έλεγε ένας φοιτητής:

-Πώς το σπάζουν το αβγό;

-Πώς το σπάζουν το αβγό!

Αγαπητοί μου, είναι σοβαρότατα αυτά τα πράγματα. Ξέρετε γιατί; Γιατί όταν ο Θεός είπε να εργαζόμαστε τον Παράδεισο, το είπε γιατί ήθελε ο εγκέφαλος, όχι μόνον η βούληση, η νόηση και το συναίσθημα, ήθελε ο εγκέφαλος να δημιουργήσει νευρώνες, όπως λέει η ιατρική. Νευρώνες, πολλούς νευρώνες. Ώστε με τους πολλούς νευρώνες να γίνεται πολύ έξυπνος, πολύ δραστήριος, να μπορεί να διαχειρίζεται τα πράγματα της ζωής του. Όταν όμως εμείς αυτό δεν το κάναμε, τότε τι λέει ο Κύριος: «Με ντράπηκες, με αισχύνθηκες;» Να το πω έτσι στην έκφραση αυτή της Αγίας Γραφής.

–Με αισχύνθηκες; Κατέστρεψες τα λόγια μου; Σου είπα να δουλεύεις και δε δουλεύεις;

–Ε, καλά λες. Ε, καλά λες. Θα μεγαλώσει και θα μάθει.

–Αισχύνθηκες και εμένα; Δεν ερχόσουν να ακούσεις κήρυγμα, να καταλάβεις ποιος Είμαι, ποιος Είμαι, τι Είμαι, για να διορθώσεις τη ζωή σου. Δεν ήρθες. Άρα, εγώ τι να σε κάνω; Στον παράδεισο να σε βάλω, τι; Να κάνεις τι; Να τα περιμένεις όλα έτοιμα; Όχι. Μείνε έξω κι εσύ, έξω από τον Παράδεισο ,γιατί κι εγώ σε θεωρώ κατεστραμμένο, γιατί είσαι κατά το ήμισυ κάπως σωστός, κατά το άλλο ήμισυ είσαι σάπιος.

Αγαπητοί μου, μην κάνουμε αυτό το μεγάλο λάθος στη ζωή μας. Ας αρχίσουμε από τώρα, άντρες, γυναίκες, να δουλεύουμε. Μη μετράμε πόσα λεφτά βγάζουμε. Ρωτάω πολλές φορές σε γυναίκες, σε κοπέλες:

-Δουλεύεις;

-Όχι, λέει.

-Σπίτι σου δε μαγειρεύεις;

-Ναι, μαγειρεύω.

Αυτό δεν είναι δουλειά; Γιατί δουλειά είναι μόνον ό,τι βγάζει λεφτά; Γιατί οι άντρες απαιτούν από τις γυναίκες: «Φέρνεις λεφτά, δε φέρνεις. Άρα δεν αξίζεις». Ποιος μαγειρεύει, ποιος σιδερώνει, ποιος πλένει, ποιος σκουπίζει, ποιος καθαρίζει; Και φύγανε οι γυναίκες από τα σπίτια και καταστράφηκαν τα παιδιά. Καταστράφηκαν τα παιδιά και όταν τα παιδιά καταστρέφονται, θα μεγαλώσουν κατεστραμμένα. Άρα, κατεστραμμένη κοινωνία. Να γιατί καταστρέφεται η κοινωνία μας, να γιατί δεν ξέρουμε κατά που πάμε, να γιατί δεν ξέρουμε τι θέλουμε.

Αγαπητοί μου, προλαβαίνουμε. Μέχρι να πεθάνουμε, προλαβαίνουμε πολλά πράγματα να αλλάξουμε στη ζωή μας. Παππούδες, γιαγιάδες, εγγόνια, παιδιά, μαμάδες, σύζυγοι. Οι πάντες, αν θέλουμε, προχωρούμε. «Θέλω, μπορώ, προχωρώ», λέγαμε, παιδιά όταν ήμασταν. Άρα, αν θέλεις, μπορείς. Αν δεν θέλεις, ούτε μπορείς ούτε προχωρείς και μένεις στάσιμος. Άρα, χάνεις την Βασιλεία του Θεού.

Διόρθωση κειμένου: Θεόδωρος και Χρυσούλα Σ.

Διόρθωση και μορφοποίηση υποτίτλων και εισαγωγή παραπομπών ο ομιλών.